Wat is foliumzuur?

Foliumzuur is een vitamine. Je vindt het in de vorm van folaat terug in verse groenten, vooral groene groenten, maar het zit ook in fruit en andere producten (zie: Waar zit foliumzuur in?). Het is goed voor de gezondheid en aan te raden als je zwanger wil worden.

Foliumzuur is voor iedereen nuttig, maar zeker als je een zwangerschapswens hebt!

Iedereen heeft foliumzuur nodig om gezond te blijven, maar een (toekomstige) zwangere vrouw nog net iets meer.
Foliumzuur bevordert mee het celdelingsproces, een normale bloedvorming en draagt bij tot een normale werking van het immuunsysteem. Daarnaast is foliumzuur ook goed voor normale psychologische functies zoals de concentratie, het leer- en redeneervermogen, het geheugen en de stressbestendigheid. Bovendien speelt foliumzuur een rol bij de vermindering van vermoeidheid. Toch al niet slecht hé?

Maar voor een toekomstige moeder kan het nog meer opleveren. Foliumzuur speelt namelijk een belangrijke rol, meteen al na de bevruchting. Dan start de ontwikkeling van het centrale zenuwstelsel bij je ongeboren baby vanuit de neurale buis. Foliumzuur draagt bij tot een correcte sluiting van die buis en dat proces is al voltooid bij de 6de zwangerschapsweek. Uit die neurale buis ontstaan later het ruggemerg en de hersenen. Indien die sluiting niet correct verloopt, krijg je een baby met een open ruggetje of met een ander neuraalbuisdefect. In België zal ongeveer 6 op 10.000 zwangerschappen getroffen worden door een kindje met een open rug en/of een ander neuraalbuisdefect. Gelukkig is het risico dus eerder klein. Maar de gevolgen zijn echter ernstig genoeg. Het risico kan je verminderen met een dagelijkse inname van een voedingssupplement met 0,4 mg foliumzuur. Bij voorkeur, begin ten minste 1 maand voor je stopt met contraceptie. Ben je niet tijdig gestart, doe dit dan alsnog, beter te laat dan helemaal niet.

Nu eerst nog een paar andere voordelen van foliumzuur tijdens de zwangerschap zelf. Foliumzuur ondersteunt de groei van vrouwelijk weefsel tijdens de zwangerschap en helpt zo bij de vorming van de placenta en de groei van de foetus, baarmoeder en borsten. 

Kan ik dan niet genoeg foliumzuur uit mijn eten halen?

Wel, buiten de zwangerschap is dat voor de meeste vrouwen in onze streken geen probleem. Als je evenwichtig, gezond en gevarieerd eet, kom je normaal makkelijk aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid foliumzuur. Zorg er dan wel voor dat je bord regelmatig vol ligt met verse groenten en fruit. Foliumzuur zit immers in de vorm van folaat in vooral groene (blad)groenten zoals sla, spinazie, broccoli en spruiten. Daarnaast vind je het ook in peulvruchten, sommige fruitsoorten (bv. aardbeien, citrusvruchten, kiwi’s en meloen), volkoren- en melkproducten. Zo geraak je al snel aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 0,2 tot 0,3 mg voor een volwassen vrouw (of man). In het lijstje hierboven vind je toch voldoende lekkers, ook voor een (toekomstige) zwangere vrouw. Dan is er eigenlijk geen vuiltje aan de lucht?

Klopt, maar… Er is 1 groot aandachtspunt. Foliumzuur is een nogal instabiele vitamine die bij het koken gemakkelijk afgebroken wordt. Bovendien heeft je lichaam voor en tijdens een zwangerschap nood aan extra foliumzuur. Zelfs al eet je megagezond en gevarieerd, dan is het nog moeilijk de hoeveelheid foliumzuur te halen die je lichaam vraagt tijdens je zwangerschap. Gelukkig is er een simpele oplossing: neem gewoon preventief elke dag een voedingssupplement in met 0,4 mg foliumzuur. Zo’n preventieve en dagelijkse inname van een supplement met 0,4 mg foliumzuur kan immers het risico op een kindje met een open rug en andere neuraalbuisdefecten verkleinen met minstens 50%.

5 op 10 vrouwen start te laat met foliumzuur!

En dat is jammer, want we kunnen het niet genoeg benadrukken: start op tijd met de inname van foliumzuur. Vraag het maar aan je huisarts, gynaecoloog, vroedvrouw of apotheker. Zij zullen het belang van foliumzuur voor en tijdens een zwangerschap zeker bevestigen.

Starten met foliumzuur doe je dus beter al vanaf je zwangerschapswens. Op tijd anticiperen, daar komt het op aan. Neem dus gerust al voldoende foliumzuur in alvorens je zwanger wordt. Waarom? Het heeft alles te maken met de snelle sluiting van de neurale buis waarover we het eerder hadden. 
In de praktijk komt dat neer op een dagelijkse inname van een voedingssupplement met 0,4 mg foliumzuur vanaf ten minste 4 weken voor je stopt met je contraceptie. Lukt dat niet, dan kun je ook beginnen als je juist zwanger bent. Blijf dit zeker doen tot de 12e week van je zwangerschap. Het is ook mogelijk dat je arts, vroedvrouw of apotheker je aanraadt om foliumzuur verder in te nemen na de eerste 12 weken van je zwangerschap en tijdens de borstvoedingsperiode. 

Is die dosis van 0,4 mg voor iedere toekomstige zwangere vrouw voldoende?

Wanneer jij of iemand in je familie al eerder een kindje had met een open ruggetje of open schedel, overleg dan tijdig met je huisarts of gynaecoloog. Het is dan aangewezen een hogere dosis foliumzuur in te nemen. Ook in andere omstandigheden kan deze hogere dosis van foliumzuur nodig zijn, zoals bij diabetes of sikkelcelanemie, bij het gebruik van anti-epileptica of sulfasalazine, of na een maagverkleining. Je arts zal je hierin adviseren.

Even samengevat: 

1. Start met de dagelijkse inname van 0,4 mg foliumzuur vanaf je zwangerschapswens (ten minste één maand voordat je met je voorbehoedsmiddel stopt) tot de 12e week van je zwangerschap. Het is ook mogelijk dat je wordt aanraden om foliumzuur verder in te nemen na de eerste 12 weken van je zwangerschap en tijdens de borstvoedingsperiode.
2. Vul je inname van foliumzuur aan met een gezonde en gevarieerde voeding.
3. Word je niet snel zwanger, blijf dan dagelijks foliumzuur innemen.
4. Raadpleeg je arts als je zelf al een baby hebt met een open ruggetje of open schedel of als dit bij iemand van je naaste familie is gebeurd alvorens zwanger te worden en te starten met foliumzuur. Je arts zal de dosis van foliumzuur dan aanpassen.

Tot slot nog dit: als je zwanger bent, is het eerste en allerbelangrijkste dat je moet doen volop van je zwangerschap genieten. Je bent nieuw leven aan het maken en dat is héél bijzonder. Tijd dus om een aantal dingen te relativeren en stress zoveel mogelijk te vermijden!

Dit artikel werd geschreven in samenwerking met Kela Pharma.